Poliuretan (PU) näme? Poliuretan material nirelerde ulanylýar?
Uretan himiýasy 1849-njy ýylda açylyp başlandy. Şol ýyllarda Wurtz we Hoffman izosiýanat we gidroksil birleşmesini öz içine alýan reaksiýany ýüze çykardy. 1937-nji ýylda, Doktor Otto Bayer bu reaksiýany täjirçilik ulanyş çägine uýgunlaşdyrdy. We bu prosesden öň, senagat dünýäsinde ulanylyşy göz öňünde tutulan naýlon, ýuwaş-ýuwaşdan poliester esasly uretan polimerlere ýerini bermäge başlady. Ikinji Dünýä Urşunyň başlamagy bilen bolsa, çeşmeleriň çäkliligi sebäpli kauçuk ýaly esasy maddalaryň ulanylyşynyň azalmagy, fiberler, köpükler we örtükler üçin poliuretan materialynyň ösüşine ýol açdy.
Poliuretan (PU) näme?
Poliuretan materialy, bir poliolyň bir diizosiýanat bilen degişli katalizatorlar we goşmaça maddalar barlyğynda reaksiýa girizmegi bilen emele gelýär.
Düzüm A (Component A): Poliol Düzüm B (Component B): Izosiýanat
Poliol: Polieter ýa-da poliester esasly poliollar bilen, olaryň içine degişli möçberlerde goýulýan katalizator, silikon, reňklendiriji, köpürtmek agent we beýleki himikatlardan emele gelen garyndydyr. Bu garyndylar özlerinde erkin gidroksil (OH) saklaýarlar.
Izosiýanat: Poliol sistem bilen garylanda onuň bilen ekzotermiki reaksiýa girýän we özünde erkin NCO saklaýan himikatlardyr. Izosiýanatlar saklaýan NCO sanyna görä tanalýar we atlandyrylýarlar.
Poliuretan Köpügiň Görnüşleri
Poliuretan köpükleriň gatalygy, çeýeligi, ýüzüniň teksturasy ýaly aýratynlyklaryna görä köp dürli görnüşleri bar. Gurluş taýdan poliuretan köpükler şu görnüşlere bölünýär:
- Gaty poliuretan köpükler
- Çeýe poliuretan köpükler
- Ýary gaty poliuretan köpükler
- Elastomer poliuretan köpükler
- Pürkme poliuretan köpükler
Poliuretanyň Ulanyş Pudaklary
Gurluşyk we Izolýasiýa Pudagy
Poliuretan, gurluşyk we binalarda esasan ýylylyk izolýasiýasyny üpjün etmek maksady bilen ulanylýar. Ýylylyk izolýasiýasy we howa geçirmezlik häsiýeti arkaly ýylylygy gurşawa hapyslaýar. Bu maksat bilen plita, sendwiç panel we turba kesikleri görnüşinde öndürilip ýa-da gurluşyk meýdanynda pürkme usuly bilen sprey poliuretan köpük hökmünde ulanylýar.
Mebel Pudagy
Poliuretan; uzak ömürli bolmagy, aňsat görnüş alyp bilmegi, boýalyp bilmegi, ýeňilligi we ulanyş aňsatlygy häsiýetleri arkaly mebel pudagynda ýygy-ýygydan saýlanylýar. Çeýe poliuretan köpük maşgalasyndan HR (High Resilience) poliuretan köpükler ofis oturgyçlarynyň öndürilişinde, wisko (ýatda saklaýan) poliuretan köpükler düşek we ýassyk öndürilişinde ulanylýar.
Awtomobil Pudagy
Poliuretanyň awtomobil pudagynda ulanylyşynyň barha artýan paýa eýe bolmagynyň esasy sebäpleri:
- Pes gymmatly bölekleriň öndürilişi we montažy
- Ýeňil bolmagy
- Urulmalara çydamly bolmagy
- Ulanyljak ýerine görä dürli häsiýetlerde öndürilip bilmegi
- Çeýelik häsiýetine eýe bolmagy
- Korroziýa çydamly bolmagy
Ýyladyş we Sowadyş Pudagy
Poliuretan; ýyladyş pudagynda boýler we gün energiýasy panellerinde; sowadyş pudagynda bolsa senagat we öý görnüşli sowadyjylarda (buz dolaplarynda), sowuk otag we frigo gabatlarda ýylylyk izolýasiýasyny üpjün etmek maksady bilen ulanylýarlar.
Poliuretanyň Umumy Häsiýetleri
Urga Çydamlylygy
Poliuretanyň urga çydamlylygy, pes temperaturalarda-da adatdan daşarydyr, şol sebäpli çatlama, ýyrtylma, döwülme we çişmelere garşy durnuklylyk hödürleýär.
Temperatura Çydamlylygy
Poliuretanlar, giň temperatura aralyklaryna çydap bilýärler we şeýlelikde iň kyn şertlerde-de asyl görnüşini we fiziki häsiýetlerini saklap bilýärler. Standart termoset poliuretanlar -26°C bilen 93°C aralygyndaky temperaturalara çydap bilýär.
Himiki we Fiziki Häsiýetleri
- Ýokary mehaniki berklik we durnuklylyk
- Ajaýyp himiki durnuklylyk
- Dürli formulirleme mümkinçilikleri
- Pes dykyzlyk we ýeňil häsiýetler
- Ýokary izolýasiýa häsiýetleri
- Ýokary sürtülme garşylygy
- Ajaýyp çeýelik we elastiklik
- Gowy ölçegsel durnuklylyk
- Daşky gurşaw faktorlaryna garşy durnuklylyk
- Sazlanyp bilinýän gatalyk we çeýelik
- Ýokary ýük göterip bilme ukyby
- Gowy ýelmeşme häsiýetleri
Ahyrky Ulanyş Maksatlary
- Çeýe köpük görnüşi: Iň köp öý mebellerinde ulanylýar
- Gaty köpük görnüşi: Ýylylyk izolýasiýasy, ýyladyş we sowadyş pudaklarynda ulanylýar
- Aýakgap pudagy: Aýakgap daban we içlik öndürilişinde giňden ulanylýar
- Gurluşyk: Izolýasiýa, örtük, ýelim we germetiklerde ulanylýar
- Awtomobil: Dürli awtomobil böleklerinde we komponentlerinde ulanylýar
- Lukmançylyk we Medisina önümleri: Lukmançylyk enjamlaryny öndürmekde ulanylýar
- Gaplaýyş Tehnologiýasy: Duýgur ýa-da näzik zatlary gaplamakda ulanylýar
- Deňiz senagaty: Gämi we gaýyklarda ýylylyk we ses izolýasiýasy üçin ulanylýar
- Goranmak senagaty: Urgy ýassyklary we taktiki şlemlerde ulanylýar
- Uçar senagaty: Uçar oturgyçlarynda we kabina komponentlerinde ulanylýar
